Nông Sản Việt Nam Và Bài Toán Mở Rộng Thị Trường Xuất Khẩu

Thách thức tại các thị trường trọng điểm

Theo báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 4 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng nông, lâm, thủy sản đạt 21,15 tỷ USD, tăng gần 11% so với cùng kỳ năm ngoái. Cụ thể, nông sản chiếm 11,6 tỷ USD; lâm sản 5,56 tỷ USD và thủy sản gần 3,1 tỷ USD.

Ba thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam – Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản – tiếp tục giữ vai trò chủ lực nhưng cũng ngày càng siết chặt yêu cầu kỹ thuật và chất lượng, khiến doanh nghiệp trong nước đối mặt với áp lực lớn hơn trong quá trình xuất khẩu.

Tại hội nghị giao ban công tác tháng 4 và triển khai kế hoạch quý II/2025, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh rằng mặc dù xuất khẩu đạt nhiều kết quả tích cực, nhưng bối cảnh thế giới đầy biến động và rủi ro từ căng thẳng thương mại buộc ngành nông nghiệp không được phép chủ quan.

Một ví dụ cụ thể là sầu riêng – từng lập kỷ lục với kim ngạch 3,2 tỷ USD trong năm 2024 – hiện đang chững lại. Tính đến hết tháng 4, xuất khẩu mặt hàng này mới chỉ đạt khoảng 20% mục tiêu đề ra cho năm 2025, nguyên nhân chủ yếu do gặp khó khăn trong khâu kiểm định và quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn của Trung Quốc.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, kim ngạch xuất khẩu rau quả chỉ đạt 1,6 tỷ USD sau 4 tháng đầu năm. Ngay cả khi các vấn đề liên quan đến sầu riêng được giải quyết, mục tiêu xuất khẩu 8 tỷ USD vẫn là thách thức không nhỏ.

Ở lĩnh vực khác, gạo dù ghi nhận giá trị xuất khẩu đạt 1,75 tỷ USD nhưng giảm tới 14% so với cùng kỳ năm trước – một dấu hiệu đáng lo ngại trong bối cảnh nhu cầu lương thực toàn cầu vẫn còn tiềm năng. Ngành cà phê cũng không tránh khỏi áp lực, đặc biệt là từ thị trường châu Âu.

Trong bối cảnh áp lực gia tăng, nhiều doanh nghiệp cho rằng giữ vững thị phần thôi là chưa đủ. Thay vào đó, chiến lược dài hạn cần bao gồm mở rộng thị trường, tìm kiếm đối tác mới, và nâng cao lợi thế cạnh tranh thông qua đổi mới công nghệ và minh bạch hóa chuỗi cung ứng.

Tìm hướng đi mới – mở rộng thị trường, đầu tư công nghệ

Mặc dù xuất khẩu một số mặt hàng có dấu hiệu chững lại, nhưng bức tranh tổng thể vẫn cho thấy tiềm năng phát triển mạnh mẽ nếu doanh nghiệp linh hoạt và chủ động chuyển hướng.

Tuy nhiên, để nông sản Việt có thể đi xa hơn, doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy chuẩn quốc tế, đặc biệt với những mặt hàng đã có ký kết nghị định thư. Điều này vừa giúp tối ưu cơ hội, vừa hạn chế rủi ro khi xuất khẩu.

Xu hướng ứng dụng công nghệ cao để tăng giá trị sản phẩm đang ngày càng rõ rệt trong ngành nông nghiệp. Bà Nguyễn Thị Ngọc Thùy, Tổng Giám đốc ICED Group, cho biết doanh nghiệp đã tích hợp toàn bộ vùng trồng vào hệ thống IoT – giúp dự đoán chính xác sản lượng và quản lý cây trồng hiệu quả hơn. “Chúng tôi định hướng mở rộng sang Trung Đông, Đông Nam Á và tăng cường hoạt động tại thị trường nội địa. Đây là bước đi chiến lược để giữ đơn hàng ổn định giữa lúc cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt”, bà Thùy chia sẻ.